«Το Οριγκάμι και οι επιδράσεις του στην Σύγχρονη Τέχνη και Μόδα»

«Το Οριγκάμι και οι επιδράσεις του στην Σύγχρονη Τέχνη και Μόδα»

Από την Ντίνα Αναστασιάδου (γλύπτρια – ζωγράφο sumi-e) πρώην υπότροφο της Ιαπωνικής Κυβέρνησης.

«Το Οριγκάμι και οι επιδράσεις του στην Σύγχρονη Τέχνη και Μόδα»  ήταν το θέμα της ομιλίας που έκανε η Ντίνα Αναστασιάδου στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών Βούρου – Ευταξία, την 1^η Νοεμβρίου 2018.  Η ομιλία ήταν ενταγμένη στο πρόγραμμα των Διαλέξεων του Ελληνο-Ιαπωνικού Συνδέσμου σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας.

Από αριστερά προς τα δεξιά, ο Πρόεδρος του Μουσείου της πόλεως των Αθηνών κ. Βογιατζής, η κα. Αναστασιάδου και ο Πρόεδρος του Ελληνο-Ιαπωνικού Συνδέσμου κ. Βρατσάνος.

Το χαρτί για οριγκάμι εφευρέθηκε γύρω στο 105 Μ.Χ. στην Κίνα.  Βουδιστές μοναχοί έφεραν χαρτί για οριγκάμι στην Ιαπωνία τον 6ο αιώνα.

Στην Ιαπωνία τα πρώτα κείμενα που αναφέρονται στο οριγκάμι χρονολογούνται από την περίοδο Χεϊάν (794-1185). Το χαρτί ήταν ακόμα ένα σπάνιο εμπόρευμα και το οριγκάμι ήταν μια δραστηριότητα αναψυχής για την ελίτ. Οι Ιάπωνες μοναχοί δίπλωναν οριγκάμι για θρησκευτικούς σκοπούς. Το οριγκάμι χρησιμοποιήθηκε επίσης σε διάφορες επίσημες τελετές, όπως ήταν οι διπλωμένες πεταλούδες ή οι γερανοί από χαρτί που χρησιμοποιούσαν για να διακοσμήσουν φιάλες από σακέ σε γαμήλιες δεξιώσεις ζευγαριών.

Αριστερά, φάκελοι Οργκάμι για δώρα με διακόσμηση γερανών. Τα χρώματα κόκκινο και άσπρο συμβολίζουν τον άνδρα και την γυναίκα. Δεξιά, ιαπωνική ξυλογραφία (Ukiyo-e) δείχνει παιδιά που φτιάχνουν οριγκάμι.

Στην εποχή Έντο (1600-1868) η λαϊκή παραδοσιακή τέχνη αναπτύχθηκε στην τάξη των εμπόρων καθώς και στην λαϊκή  τάξη. Η διαθεσιμότητα του χαρτιού σε προσιτή τιμή αυξήθηκε. Το χαρτί χρησιμοποιήθηκε στην αρχιτεκτονική, και σε μεγάλο βαθμό στις τελετουργίες του ιαπωνικού Σίντο. Η μετάδοση της γνώσης  για το δίπλωμα του χαρτιού από τους γονείς στα παιδιά ήταν προφορική, μέχρι που το 1797 δημοσιεύθηκε το «Το μυστικό δίπλωμα χιλίων γερανών» (秘 伝 千 羽 鶴 折 形) από τον Ακισάτο Ρίτο  (Akisato Rito). Το βιβλίο αυτό περιγράφει την τέχνη του διπλώματος χιλίων γερανών σε χαρτί. Η λαϊκή παράδοση λέει ότι εάν έχετε μια επιθυμία και στη συνέχεια κάνετε χίλιους χάρτινους γερανούς, τότε η επιθυμία σας θα πραγματοποιηθεί.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Senbazuru έλαβε ένα νέο ξεχωριστό νόημα, ακολουθώντας την προσπάθεια ενός νεαρού κοριτσιού της Σαντάκο Σασάκι Sadako Sasaki (1943 – 1955) να κάνει ένα Senbazuru. Η Σαντάκο ήταν δύο ετών όταν η ατομική βόμβα έπεσε στη Χιροσίμα.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η 11χρονη Σαντάκο ανέπτυξε λευχαιμία ως αποτέλεσμα της έκθεσής της στην ακτινοβολία κατά τη διάρκεια του ατομικού βομβαρδισμού της Χιροσίμα το 1945 καθώς ήταν μωρό. Η Σαντάκο επιθυμώντας την αποκατάσταση της υγείας της στράφηκε στην κατασκευή γερανών. Καθώς συνέχισε, άρχισε να επιθυμεί αντ’ αυτού μία παγκόσμια ειρήνη. Μια εκδοχή της ιστορίας λέει ότι πέθανε όταν έκανε μόνο 644 γερανούς, οι συμμαθητές της ολοκλήρωσαν τον πλήρη αριθμό και  αφιέρωσαν τους γερανούς στην κηδεία της.

Στη Χιροσίμα υπάρχει το Παιδικό Μνημείο για την Ειρήνη και ένα άγαλμα της Σαντάκο. Κάθε χρόνο την Ημέρα της Ειρήνης (6 Αυγούστου), δεκάδες χιλιάδες γερανοί οριγκάμι αποστέλλονται στη Χιροσίμα από παιδιά όλου του κόσμου.

Το 1954, ο Ακίρα Γιοσιζίβα (Akira Yoshizawa) δημοσίευσε το βιβλίο «Η νέα τέχνη του οριγκάμι» ( 吉澤章　新しい折り紙芸術).  Αυτό το βιβλίο αποτέλεσε την βάση για τα σύμβολα και τις σημειώσεις που χρησιμοποιούμε σήμερα όταν περιγράφουμε το πώς μπορούμε να διπλώσουμε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Αυτό το βιβλίο τόνωσε την παγκόσμια συνειδητοποίηση σχετικά με τις τεχνικές διπλώματος του οριγκάμι.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες εργαστήρια οριγκάμι οργανώνονται από πολλούς οπαδούς σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ αυτών ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν αναβαθμίσει το οριγκάμι από χειροτεχνία  σε υψηλή τέχνη.  Υπάρχουν ενθουσιώδεις οπαδοί που δουλεύουν οριγκάμι με χαρτί περιτυλίγματος, χαρτί δακτυλογράφησης, χαρτί από παλιά βιβλία ή άλμπουμ και διάφορες μορφές χειροποίητου ή βιομηχανικού χαρτιού. Ορισμένοι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν ακόμα και εφημερίδες, παλιά χαρτονομίσματα ή υφάσματα. Σήμερα, καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο αναβιώνουν το οριγκάμι και δίνουν στις παραδοσιακές πτυχές μια σύγχρονη στροφή, εισάγοντας νέες μορφές και σχήματα, νέες έννοιες σε συνδυασμό με καινοτόμα τεχνολογία και νέα υλικά.

Η Τομόκο Φουσέ,  ο Τζούν Μιτάνι, η Γιόκο Νισιμούρα (Yoko Nishimura) είναι σύγχρονοι Ιάπωνες επιστήμονες και καλλιτέχνες που κατασκευάζουν οριγκάμι με την βοήθεια αλγορίθμων και λογισμικού ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Ο Γιάκοπ Χασιμότο (Jacob Hashimoto) κάνει κατασκευές με χαρτί και μπαμπού.  Ο Σίπο Μαμπόνα (Sipho Mabona) δουλεύει σε γιγαντιαία μεγέθη με ένα κομμάτι χαρτί.

Αριστερά, ο Ρόμπερτ Λάνγκ είναι Αμερικανός φυσικός και αναγνωρίζεται ως κορυφαίος μάστερ στις τεχνικές του οριγκάμι.  Δεξιά, οι Μάρτιν & Έρικ Ντιμέν (Martin & Eric Demaine) είναι καθηγητές στο Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης.

Ο Ισσέι Μιγιάκε (Issey Miyake) είναι ένας παγκοσμίου φήμης Ιάπωνας σχεδιαστής μόδας που είναι γνωστός για το συνδυασμό των ανατολικών και δυτικών στοιχείων στο έργο του. Τα σχέδια του για την ένδυση συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά της επιστήμης και της μόδας.

Issey Miyake, «Πιέτες παρακαλώ» 1987-1990.  Ρούχα εμπνευσμένα από το οριγκάμι

Επιδείξεις μόδας στο Παρίσι, Fashion Week 2016 & 2018. Ο Μιγιάκε δίπλα σε μια κατασκευή του.

Τα τελευταία χρόνια, η μόδα έχει στραφεί στο οριγκάμι για να βρει έμπνευση για την δημιουργία γεωμετρικών κομματιών που είναι νεωτεριστικά και πρωτότυπα εμπνέοντας σχεδιαστές μόδας ανά τον κόσμο.

Γλυπτά της Ντίνας Αναστασιάδου εμπνευσμένα από το οριγκάμι. Αριστερά, γερανός από ανοξείδωτο ατσάλι, Πρεσβεία Ιαπωνίας. Δεξιά, Ιάπωνες χορευτές, κεραμικά stoneware.